Hoe woningen verwarmen?

Van fossiele brandstoffen naar hernieuwbare energie 

Vlaanderen neemt geleidelijk aan afscheid van fossiele brandstoffen en stapt meer en meer over op hernieuwbare energiebronnen voor de verwarming van woningen. Dit kadert binnen het (Europese) beleid om tegen 2050 emissievrije gebouwen te realiseren. De Vlaamse overheid loopt op dit vlak vooruit op de twee andere regio’s. Maar ook daar wordt verwarming met fossiele brandstoffen stapvoets uitgerangeerd. 

Vlaamse uitdoofmaatregelen 

In Vlaanderen mag vanaf 2025 geen aardgasverwarming meer bij nieuwbouw en legt de overheid bij een ingrijpende energetische renovatie minstens een hybride warmtepomp op. Het plaatsen van een stookolieketel is in Vlaanderen al sinds 2022 op de meeste plaatsen verboden. Stookolieketels zijn er enkel nog toegestaan in bestaande gebouwen waarvoor geen aardgasnet beschikbaar is. 

Nieuwbouw en ingrijpende energetische renovaties (IER) moeten aan isolatie-eisen voldoen en zijn sowieso klaar voor een warmtepomp. Een IER is een renovatie waarbij minstens de opwekkers om een specifiek binnenklimaat te realiseren (installaties voor verwarming, koeling en warm water) volledig worden vervangen. Tegelijk gaat de renovatie dan gepaard met de isolatie van minstens 75% van de bestaande en nieuwe scheidingsconstructies die het beschermd volume omhullen en die grenzen aan de buitenomgeving. 

Voor nieuwbouw en IER wordt voor stedenbouwkundige vergunningsaanvragen vanaf 1 januari 2025 aan opwekkers van centrale verwarming met water als transportmedium een minimaal installatierendement van 130% opgelegd. 

Daardoor is het bij nieuwbouw en IER niet meer mogelijk om louter op fossiele brandstoffen te verwarmen. Om het vereiste installatierendement te behalen is minstens een hybride warmtepomp nodig. Dat is de combinatie van een ketel met een warmtepomp. Voor warmtenetten, luchtverwarmingssystemen en plaatselijke verwarmingstoestellen (zoals kachels) geldt het minimale installatierendement niet.   

Voor nieuwbouw is bovenop het minimale installatierendement, voor stedenbouwkundige vergunningsaanvragen vanaf 2025, een aardgasaansluiting niet meer toegestaan. Een hybride warmtepomp is dan geen optie meer. Voor nieuwbouw is een warmtepomp de meest logische keuze, als er geen warmtenet aanwezig is in de straat.  

Wat bij bestaande gebouwen in Vlaanderen? 

In een bestaand gebouw kan je nog wel een nieuwe gasketel plaatsen. Is de woning nog niet aangesloten op het aardgasnet, dan kan men nog steeds een aardgasaansluiting aanvragen. Alleen betaalt men daar vanaf 2025 de werkelijke aansluitkosten voor in plaats van het begrensde bedrag van 250 euro. Reken daarbij op 1.800 euro voor een eengezinswoning. Op die manier wil Vlaanderen fossielvrij verwarmen aanmoedigen. 

Wie vandaag een fossiele ketel heeft die aan vervanging toe is, maakt nu een keuze voor de komende 20 jaar, en houdt er volgens het VEKA (Vlaams Energie- en Klimaatagentschap) best rekening mee dat vanaf 2027 een Europese koolstoftaks (zogenaamde ETS2) zal worden ingevoerd op fossiele brandstoffen. Hierdoor zal de aankoop van aardgas en stookolie duurder worden.  

Wie een perfect werkende verwarmingsinstallatie heeft op fossiele brandstof, hoeft die vandaag nog niet te vervangen maar bereidt zich wel best voor op de toekomstige installatie van een warmtepomp en bekijkt nu al hoe de woning daarvoor moet worden aangepast. 

Verboden installaties in het Brusselse gewest 

De Brusselse regelgeving staat niet langer de installatie van bepaalde toestellen toe, al dan niet nieuw, ook in het geval van een vervanging, tenzij je een afwijking hebt verkregen.  

Zo is het vanaf 1 januari 2025 verboden om houtkachels en -ketels te installeren die niet voldoen aan de Europese Ecodesign-richtlijn. Tweedehandse houtkachels mag je dus vanaf dan niet meer (laten) plaatsen. Eveneens vanaf 1 januari 2025 (datum van de indiening van de stedenbouwkundige vergunning) mogen geen aardgasketels meer worden geïnstalleerd in nieuwe bouwprojecten. 

Vanaf 1 juni 2025 (datum van de installatie) mag je geen verwarmingsketels op stookolie meer laten installeren. De Brusselse overheid wijst erop dat verwarmen met stookolie vervuilender is dan met aardgas en met name meer CO2 en fijnstof uitstoot. En vanaf 1 januari 2030 mag je geen aardgasketels laten installeren in nieuwe bouwprojecten én bij grondige renovaties.  

Verboden in Wallonië 

In Wallonië verwarmt één op twee gezinnen zijn woning nog met stookolie. Het gasnet is er veel minder uitgebreid dan in Vlaanderen. Terwijl in Vlaanderen meer dan 90% van de woningen op het gasnet kunnen worden aangesloten, zijn 57% van de Waalse woningen te ver van zo’n net verwijderd.  

Intussen is ook de Waalse overheid van plan om het gebruik van fossiele brandstoffen voor nieuwe gebouwen en voor renovatieprojecten te verbieden. Dit verbod zou enkel voor kolen- en stookolieketels gelden. Maar de datum waarop het verbod in voege zou treden, lag begin 2025 nog niet vast.